Wentylacja grawitacyjna, czyli wentylacja niekontrolowana
W tradycyjnym systemie budownictwa mieszkalnego powszechnie stosowana była wentylacja grawitacyjna, w której wymiana powietrza realizowana była dzięki różnicy ciśnienia wytworzonej w pionowych przewodach wentylacyjnych.
Prawidłowy przepływ powietrza
W celu zapewnienia prawidłowego doprowadzenia powietrza konieczne jest zainstalowanie nawiewników okiennych lub w przypadku ich braku rozszczelnienie okien.
Syndrom chorego budynku
Rozwiązanie to jest niestety mało efektywne i silnie uzależnione od warunków zewnętrznych (użytkownik ma mocno ograniczony wpływ na poprawną intensywność wymiany powietrza). Dodatkowo w okresie zimowym często dochodzi do zjawiska odwrócenia kierunku przepływu powietrza w pionowych przewodach.
W związku z tym nieefektywny system wymiany powietrza i brak możliwości filtracji prowadzi do występowania u użytkowników dolegliwości charakterystycznych dla syndromu chorego budynku.
Do istotnych wad powyższego rozwiązania należy zaliczyć wysokie straty ciepła, ponieważ osiągają nawet 40% w całkowitym bilansie energetycznym budynku.
O syndromie chorych budynków (sick building syndrome) mówimy wtedy, gdy użytkownicy uskarżają się na dolegliwości zdrowotne. Występują one w wyniku przebywania w budynku. Dolegliwości te są tym silniejsze- im dłużej się przebywa w pomieszczeniach. Ponadto trudno konkretnie określić co właściwie jest ich przyczyną. Pewne jest natomiast, że większość z nich mija po opuszczeniu budynku.
Występowanie objawów syndromu chorych budynków wiąże się ze złą jakością powietrza w budynku. Powoduje ona nie tylko dyskomfort wywołany niewłaściwymi parametrami fizycznymi powietrza. Jakość powietrza psują także zanieczyszczenia chemiczne i biologiczne.
Ograniczanie strumienia powietrza wentylacyjnego oraz niewłaściwa eksploatacja przewodów składają się na przyczyny syndromu chorych budynków.
Symptomy
Użytkownicy budynków narzekają na:
- bóle głowy,
- podrażnienie oczu, nosa i gardła,
- suchy kaszel,
- przesuszenie i łuszczenie skóry,
- zawroty głowy i mdłości,
- trudności z koncentracją,
- zmęczenie i nadwrażliwość na zapachy.
Objawy syndromu chorych budynków może więc także wpływać na wydajność pracy, a nawet powodować absencję chorobową.
Przyczyny
- Zanieczyszczenia chemiczne wewnętrzne – emitowane przez materiały budowlane, wyposażenie, urządzenia biurowe (szczególnie duże zanieczyszczenie powodują drukarki laserowe, ksero kopiarki), środki czyszczące. Są to główne źródła zanieczyszczenia powietrza wewnętrznego. Doświadczenia pokazały, że u niektórych osób nawet niewielkie stężenia wywołują chroniczne dolegliwości.
- Zanieczyszczenia chemiczne zewnętrzne – przedostają się wraz z powietrzem zewnętrznym.
Są to spaliny, odpowietrzenie kanalizacji, odpowietrzenie kanałów wentylacyjnych łazienek, toalet i kuchni, dymy z sąsiednich kominów. Mogą się one dostawać do budynku przez okna lub gdy czerpnie powietrza zostały niewłaściwie rozmieszczone.
- Zanieczyszczenia biologiczne – pyłki roślin, bakterie wirusy i pleśnie. Te zanieczyszczenia mogą się rozwijać w stojącej wodzie, a więc na przykład w nawilżaczach i wszędzie tam, gdzie woda może się gromadzić.
- Niewłaściwa wentylacja – dążenie do ograniczenia energii spowodowało znaczne uszczelnienie nowych budynków, a więc zmniejszenie dopływu świeżego powietrza. Źle zaprojektowana lub niewłaściwie użytkowana wentylacja może się okazać niewystarczająca.
Rozwiązania
- Zwiększyć wydajność wentylacji oraz skuteczność dystrybucji powietrza w pomieszczeniach. Z reguły zmniejsza to w prosty sposób stężenie zanieczyszczeń.
- Należy pamiętać, że systemy wentylacji, klimatyzacji i ogrzewania spełnią oczekiwania tylko wtedy, gdy są zaprojektowane pod kątem rzeczywistych wymogów. Nie należy zapominać o ich właściwej eksploatacji i konserwacji, co zapewni utrzymywanie warunków przewidzianych w projekcie.
- Jeżeli w pomieszczeniach są silne źródła zanieczyszczeń np. stanowisko drukarek lub kserokopiarek, konieczne może się okazać zapewnienie miejscowego sposobu usuwania zanieczyszczonego powietrza.
- Usuwanie źródeł i przyczyn zanieczyszczeń – to najskuteczniejsza metoda. Między innymi czyszczenie miejsc, w których może zbierać się kurz i wilgoć, w szczególności elementów systemu wentylacyjnego lub klimatyzacyjnego.